Het stenen tijdperk is voorbij.
“Mensen die wel graag een mooie tuin willen maar er niet in willen werken, kunnen hun tuin beter bestraten”, aldus tuingoeroe’s Piet Oudolf, en Henk Gerritsen. In hun boek Droomplanten beschrijven ze een nieuw assortiment tuinplanten dat zij over een periode van 20 jaar hebben ontwikkeld.
De eerste druk van deze klassieker dateert weliswaar van 1990 maar ook in de herdruk van 2003 staat het geschreven. Als zelfs deze heren het schrijven dan zit de versteningsproblematiek wel heel diepgeworteld in de Nederlandse tuincultuur.
Gelukkig heeft deze ene regel bij lange na niet zoveel impact als de sublieme foto’s die het boek rijk is.
En dat is één van de redenen waarom beide uitgaven in mijn kast staan. Maar niet alleen de foto’s, ook het assortiment is met de tijd meegegaan.
Eind jaren zestig groeide de bewustwording dat de wilde flora aan het verdwijnen was. Het tuinieren met heemplanten werd populair. Dit roept jeugdherinneringen op. Als kind, geboren in ’68, verzamelde ik wilde bloemen die ik droogde in mijn plantenpers of het telefoonboek. En wat heb ik genoten van de verwilderde tuin aan de rand van de Veluwe vol heide en brem bij mijn ouderlijk huis, met zitkuil uiteraard. Niet verwonderlijk dat ik mij direct thuis voelde in de tuinen van Mien Ruys en de Prionatuinen van Henk Gerritsen toen ik die in de jaren tachtig bezocht.
Tuinieren met wilde planten liep voor veel particuliere tuiniers uit op een mislukking. De meeste heemplanten bleken niet geschikt voor de omstandigheden en grondsoort in tuinen. Misschien dat daar de oorsprong ligt van de versteningsproblematiek. Een nawee van telleurstelling.
Onder tuiniers met groene vingers die zich niet uit het veld lieten slaan bleef de behoefte om de afnemende soortenrijkdom te compenseren bestaan. Kwekers gingen naarstig op zoek naar een nieuwe generatie tuinplanten. Droomplanten! Vaste planten met een wild karakter die geschikt zijn voor de ecologische omstandigheden in tuinen. Niet te kieskeurig wat grondsoort betreft, winterhard, lang bloeiend, niet overvloedig uitzaaiend. In het boek staan soortenlijstjes die tot op de dag van vandaag zeer bruikbaar zijn. Voor mensen die weinig onderhoud willen doen is een lijst ‘planten voor luie tuiniers’ opgenomen waaronder Deschampsia cespitosa, Geranium nodosum, Veronica virginica en Aster divaricatus.
Onderhoudsvriendelijk
Toch was het nog lange tijd eerder regel dan uitzondering dat groen werd vervangen door grijs.
Bij de toenemende vraag naar onderhoudsvriendelijke tuinen werd te vaak gedacht aan zo veel mogelijk bestrating. Natuur werd geweerd vanwege vermeend minder onderhoud of uit oogpunt van ‘netheid’.
Ik schrijf bewust in verleden tijd want De Bloeimeesters gaan er alles aan doen om het stenen tijdperk voorgoed achter ons te laten.
Een tuin zonder planten is geen tuin.
De nadelige gevolgen van verstening zijn enorm. Door een verdicht grondoppervlak wordt het hemelwater direct geloosd op het riool hetgeen vaak tot wateroverlast leidt. In antwoord op de vraag naar onderhoudsvriendelijke tuinen adviseren De Bloeimeesters sterke, onderhoudsvriendelijke beplanting in plaats van steen. Bomen bieden verkoelende schaduw en dempen omgevingsgeluid. Door het gebruik van zodenvormende bodembedekkers krijgt onkruid binnen een paar jaar nagenoeg geen kans meer, droogt de bodem minder snel uit en kan regenwater langzaam infiltreren in de bodem. “Maar split laat het regenwater toch ook door?” is een veel gestelde vraag. Klopt. Split en grind laten het regenwater weliswaar in de bodem infiltreren maar daarvoor is een tuin toch niet alleen bedoeld? Iedereen met een tuin kan een positieve bijdrage leveren aan de biodiversiteit!
Groen maakt gelukkig
Mensen willen een huis met een tuin maar door een gebrek aan kennis over tuinieren en het verzorgen van planten valt de tuin vaak tegen. Planten die op de verkeerde plaats staan zijn gevoeliger voor ziektes, plagen en weersomstandigheden. Mensen ergeren zich aan luizen, slakken en mieren, onkruid en erger nog: aan planten die doodgaan. Deze ergernissen en een gebrek aan tijd om te tuinieren leiden ertoe dat de vraag naar onderhoudsarme tuinen groter is dan ooit tevoren. In plaats van de achtertuin te betegelen en de voortuin vol te storten met split, kiezen De Bloeimeesters de juiste beplanting om groene tuinen met hoge belevingswaarde te creëren. In een natuurlijke en diervriendelijke leefomgeving is zoveel meer om van te genieten! Kortom, een tuin zonder planten is geen tuin. Het toepassen van de juiste beplanting is medebepalend voor de mate van onderhoud. Vergis je niet: iedere buitenruimte heeft onderhoud nodig. In een onderhoudsarme groene tuin moet zo nu en dan gesnoeid en gewied worden. Belangrijk is dat de mate van onderhoud in verhouding is met de tijd die je eraan wilt besteden. Groen maakt gelukkig! En wie zich gelukkig voelt in eigen tuin zal de onderhoudstijd niet meer als werktijd ervaren.
Natuur-inclusief bouwen
Beginnende tuiniers raad ik aan om na aanleg van de nieuwe tuin een tweejarig onderhoudscontract af te sluiten bij de hovenier. Die eerste periode is goed onderhoud van cruciaal belang voor een blijvend mooi resultaat. Door enkele seizoenen mee te kijken krijg je feeling met je tuin. Ik geniet ervan als opdrachtgevers na een jaar of twee enthousiast vertellen: “Ik begrijp nu pas echt wat je bedoelde met dat groen gelukkig maakt! We gaan het onderhoud zelf doen!”
Of het nu gaat om particuliere tuinen, bedrijfstuinen of openbare ruimten: op alle fronten is winst te behalen en dat is hard nodig. Natuur-inclusief bouwen staat hoog op de politieke agenda. Dit is een vorm van duurzaam bouwen waarbij maatregelen op of in het bouwwerk of de directe omgeving daarvan worden genomen die een bijdrage leveren aan de lokale biodiversiteit. In de praktijk moet nog wel een vertaalslag gemaakt worden van fotorealistische afbeeldingen naar geslaagde uitvoering op lange termijn. Met een paar geïntegreerde vleermuizenkasten gaan we het klimaatakkoord niet halen.
Dus, kun je alle websites en tuinboeken vol soortenlijstjes ten spijt door de bomen het bos niet meer zien?
Wil je een onderhoudsarme tuin waarin natuurbeleving de hoofdrol speelt?
Of wil je die schitterende 3D visualisatie ook echt tot leven laten komen?
Schroom dan niet contact op te nemen met De Bloeimeesters.